1915

Buenos Aires’deki AGBU Merkezi’nde, Luisa Hairabedian Vakfı’nın işbirliğiyle 18 Kasım 2017’de düzenlenen konferansta Zoryan Enstitüsü’nün müdürü K.M. Greg Sarkissian bir konuşma yaptı. Sarkissian’ın bu konuşması aynı zamanda Enstitü’nün Akademik İdare Heyeti üyesi Prof. William Schabas’ın yayınlarını temel alıyor. Ermeni Soykırımı sonrasına yönelik hukuki tartışmalara dair bir değerlendirme özelliği taşıyan ve “insanlığa karşı suç” kavramı üzerinde durmanın yeni yollar açabileceğini savunan bu konuşmanın Türkçesini paylaşıyoruz.

1915 Ermeni Soykırımı’ndan sağ kurtulan Antepli Ermeni din adamı Nerses Babayan’ın tehcir sırasında ve sonrasında yaşadıklarını kendi ağzından aktaran, ‘Günlüğümden Sayfalar’, Tarih Vakfı Yurt Yayınları tarafından yayınlandı. Kitabın çevirmeni ve derleyeni, kendisi de Antep ve Antep Ermenileri üzerine çalışan bir tarihçi olan Ümit Kurt’la Babayan’ın günlüğü ve Antep’te 1915-22 döneminde yaşananlar hakkında konuştuk.

Bellek ve Kültür Sosyolojisi Çalışmaları Derneği’nin (BEKS) Ermeni Soykırımı’nın 100. yıldönümünde başladığı ve iki yıldır devam eden ‘100. Yılına Soykırımı Hatırlamak - Ermeni Gençlerin Post-Belleği Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma’ çalışmasının raporu yayımlandı.

Türkiye’nin ilk Erbil Başkonsolosu ve Ermeni Soykırımı’ndan sorumlu olduğu gerekçesiyle 1922’de Berlin’de öldürülen eski Trabzon Valisi Cemal Azmi Bey’in torununun çocuğu olan Aydın Selcen'le Türkiye’nin 1915 ile yüzleşme yollarını konuştuk.

Türkiye’de Üç Nesilde Ermeni Olmak’ başlıklı doktora çalışmasının yazarı Nazlı Temir Beyleryan “Türkiye’deki Ermenilerin 1915 sonrasındaki demografik hareketleri incelendiğinde, yaşanmış olan kırımın başta ‘hafıza-kırım’(mémoricide) olduğu gerçekliğine varıyoruz.”

Hrant Dink Vakfı’nın Anarad Hığutyun Binası’nda düzenlendiği Ermenice kursu vesilesiyle tanıştığımız Nareg Seferian, kökleri Maraş’a dayansa da Hindistanlı bir Ermeni. Seferian’la Hindistan’daki Ermeni topluluğu ve ülkenin Ermeniler için önemini konuştuk.

“Anneannem” kitabının yazarı avukat Fethiye Çetin bir toplantı için gittiği Kıbrıs’tan hem 1915 sonrasına dair yeni tortuların iziyle, hem de bir zamanlar Ermeni dünyasının en önemli eğitim merkezlerinden olan Melkonyan Okulu’nun yıllardır kapalı halde olması karşısında yüklendiği sorumlulukla döndü. Fethiye Çetin’in çarpıcı izlenimlerini aktarıyoruz.

Çanakkale Savaşı’nda Osmanlı ordusu tarafından esir alınan Anzak askerleri, tuttukları günlüklerle Ermeni Soykırımı’nın pek bilinmeyen bir yönünü açığa çıkarıyor. Yeni Zelandalı tarihçi ve gazeteci James Robins’in çalışmalarıyla gün yüzüne çıkan hikâyelerde, soykırıma tanıklık eden Anzak askerlerinin yaşadıkları anlatılıyor. Robins’le çalışmaları üzerine 1915’ten günümüze uzanan bir söyleşi yaptık.

HDP İstanbul milletvekili Garo Paylan, 1908-1915 yılları arasında milletvekilliği yapmış ve Nisan-Mayıs 1915’te gözaltına alınarak öldürülen yedi Ermeni milletvekiliyle ilgili Meclis Araştırması açılmasını istedi.

Diyarbakır’da oğlunun cenazesini sokaktan kaldırmak isteyen baba önce Vali’ye gitmiş. Vali, demiş, “Cenaze arabanı getir, al.” Vermemiş yüzü kapalı birileri. “Biz vali mali bilmeyiz” demişler. Savcıya yollanmış: Savcı demiş ki “Ölümünden biz sorumlu değiliz. Bunu kabul eden kağıdı imzala, oğlunu git, al, göm.” Almamış.